Vegan & Vejetaryen
Vegan ,vejetaryen beslenme türlerine ait kavramlardır.
İnsan doğasının temel ihtiyaçlarından olan beslenme ihtiyacını, hayvansal ürünlerden karşılamayan kişilere vegan denir.
Vejetaryen kavramı, et tüketmeyen kişileri ifade eder; ancak bu kişiler, et tüketmeseler de hayvanlardan elde edilen besinleri tüketebilirler.
Vejetaryenlik, keskin bir biçimde sınırlandırılmamış ve alt kategorilere ayrılmıştır.
Vegan & Vejetaryen diyetlerini tercih eden kişiler, tüketecekleri besinlerin yapısında hayvan kaynaklı hiçbir değere yer vermezler.
Vegan Beslenme Özellikleri Nedir?
Vegan beslenme, kişisel bir beslenme tercihidir. Aynı zamanda bir diyet türü olduğunu da söyleyebiliriz. Beslenme olarak; baklagiller, meyve, sebze, tahıl ve kuruyemiş gibi sadece tarım aracılığıyla elde edilen besinler tüketirler. Vegan türü beslenme doğru bir biçimde yapılırsa bireylerin yaşam evreleri olan; bebeklik, çocukluk, ergenlik ve yetişkinlik evrelerinde beslenmeleri yeterli olur. Et ve et ürünlerini içermeyen diyet, hayvanlardan elde edilen kozmetik ürünlerini de kullanmaz. Vegan diyetinin dışladığı besinlere kısaca işlenmiş gıdalar diyebiliriz. Bu diyeti seçen kişiler, doğanın insanlar için var olmadığını söyleyerek insanların da doğanın bir parçası olduğunu belirtirler. Kolayca anlaşılmadıkları için iletişimlerinde kalıplaşmış atasözlerinden yararlanan vegan kişiler; “Her şeyin başı sağlık.” söz öbeğini sürekli kullanırlar. Bu tür kişiler, ekosistemdeki bütün canlıların eşitliğini savunarak hayvan haklarını korumayı da hedefler. Vegan beslenen bireyler, eş beslenme niteliklerine ve ortak zihinsel süreçlere sahip insanlardır. Bu türe ait beslenme çeşitlerini üçe ayrılabilir. Ravistler; çiğ veganlık olarak adlandırılan bireylerdir ve besinleri pişirmezler. Zenmakrobiyetik diyet; bu diyete uyanların çoğu meyve-sebze, tahıl ve baklagilleri onaylarken kimisi sadece tahıl ile beslenir. Frutaryen beslenenler; Et ve et içeren ürünleri tüketmemekle beraber diyetlerinden sebzeleri de çıkarmaktadır. Vegan beslenmeye ait bir kavram olan Frutaryen diyeti, meyveler toplanırken sebzelerin zarar görmemesini şart koşar.
Vejetaryen Beslenme Nedir?
Hayvansal gıdalar arasından sadece et tüketmemeyi seçen kişilere vejetaryen denir. Vejetaryen diyeti; sözgelimi yumurta, süt, yoğurt, peynir gibi besinlerin faydalı olduğunu belirtir. Vejetaryen diyetini uygulayan kişiler işlenmiş gıdaları tercih etmezler. Vejetaryenler, hayvanların özelliklerinden yararlanılarak elde edilen eşyaları kullanırlar. Söz gelimi ayakkabılarda kullanılan çeşitli hayvan derileri vejetaryen kişiler için özel tercih nedeni bile olabilir. Çünkü vejetaryen beslenme, yaşamın genel çerçevesine etki etmeyerek sadece özel ve bu nedenle bağlamı dar nitelik olan hayvan eti yememeyi şart koşar. Yeryüzünde yaygın dinlerden olan Budizm, Hinduizm, Jainizm bütün canlıları koruyup kollama öğretisiyle bu türden bir beslenmeyi şart koşar.
Vegan & Vejetaryen Besin Çeşitleri
Besin çeşitliliği bakımından çoğu diyet türü zorluklar çıkarır. Bu beslenme türü, tanımı değişmeksizin kendi içerisinde etik veganlık, çevreci veganlık ve sağlık isteğiyle bu türden bir beslenme olarak alt başlıklara ayrılır. Vejetaryen beslenme; lacto vejetaryenlik, ovo vejetaryenlik, ovo-lacto vejetaryenlik ve pesketaryenlik gibi alt kategorilere ayrılır.
Vejetaryen besin çeşitlerini içeren beslenme diyetleri şu şekilde sıralanabilir. Lacto vejetaryenlik; küçük ve büyük baş hayvan etlerini, yumurta tüketmeyi tamamen reddeder. Süt tüketimini serbest bırakır. Ovo vejetaryenlik; Her türden eti, süt ve süt içeren besinleri dışlayarak sadece yumurta tüketimine izin verir. Ovo-lacto vejetaryenlik; her türden et tüketimine karşı çıkar ancak yumurta, süt ve süt içeren besinleri serbest bırakır.
Vegan beslenmeye keskin bir örnek verilmesi gerekirse çiğ diyeti gösterilebilir. Bu diyet türü fabrika üretimi olmayan kuruyemiş, tahıl, meyve, sebze ve baklagiller gibi besinleri çok az ısıtarak tüketmeye denir. Çiğ diyetine bir örnek olarak elli dereceye kadar ısıtılıp, pişirilmiş brokoli örnek verilir.