- KD olarak bilinen ketojenik diyet, enerji kaynağı olarak karbonhidrat yerine yağ kullanılmasını tavsiye eden bir diyet olarak tanımlanır. Yeterli miktarda protein içeriğine sahip olup yüksek yağ oranlı ve düşük karbonhidratlı diyet olarak tanımlanmaktadır. Karbonhidrat alımındaki azalmalar, vücudun keton cisimlerini üretmesini sağlamaktadır. Bunun yanı sıra ketozis diye bilinen metabolik durumlara girmesine neden olmaktadır. Ketojenik diyetin uygulanış aşamasında, beyin ve diğer organlarımız için gerekli olan enerji kaynağı ketonların üretimi sağlanır. Diyetin uygulanışı esnasında, ketozis durumunu kontrol altına almak için nefes ölçerler kullanılabilir. Bunun yanı sıra idrar ve kan oranında keton testleri yapılabilmektedir.
- Klinik uygulamalar esnasında farklı türlerde ketojenik diyet formları uygulanmaktadır. Bu esnada izin verilen karbonhidrat miktarı ise 20-50 gr. arasında değişiklik göstermektedir. Elbette ki bu oranın kişinin kilo verme hedefleri bazında, metabolik hastalıkları bazında ve planlanmış ketojenik diyet formlarına göre değişiklik arz etmektedir.
- Epilepsi nöbeti yönetimi için oluşturulan klasik ketojenik diyet, (4:1) oranında yağ-protein-karbonhidratı işaret etmektedir. Orta zincirde trigliserit yani MTC içeriği bakımından yüksek olan MCT- KD, tüketilmiş olan kalorilerin yarısına işaret etmesi için yüksek oranlı MCT planlanmaktadır. Son zamanlarda popülerliğini koruyan ‘Modifiye Atkins’ diyetiyle beraber olmak üzere ‘Düşük Glisemik İndeks’ diyeti, ketojenik diyetin az oranda kısıtlayıcı çeşitlerini ortaya çıkartır.
Ketojenik Diyet Nedir?
- Ketojenik diyetin günlük dilindeki kullanımına bakacak olursak; şekersiz ve nişastasız diyet anlamını ifade etmektedir. Yani vücudun glukoz yerine, keton üretip yakmasını sağlamak amacı ile günlük kalori ihtiyacının en azının karbonhidrat ve şekerden sağlanmasını hedefleyen bir diyettir. Buna ilaveten büyük bir kısmının ise yağlar ile karşılanmasını sağlamaktadır. Bu diyette, protein tüketimlerinin karbonhidratlar gibi glukoza dönüştürülmesi sebebi ile yeterli miktarlar ile sınırlandırılır.
Ketojenik Diyet Türleri
Ketojenik diyetin pek çok farklı varyasyonu bulunmaktadır. En yaygın ketojenik diyetler ise kısaca şu şekildedir:
- SKD (Standart Ketojenik Diyet olarak bilinir)
- DKD ( Düşük Ketojenik Diyet adı altında adlandırılır)
- Yüksek Proteinli Ketojenik Diyet
- Hedefe Yönelik Ketojenik Diyet şeklinde sıralanabilmektedir.
-HKD ( Hedefli Ketojenik veya Döngüsel Ketojenik Diyet) : Bu tür diyetler, daha fazla gelişmiş yöntemleri bünyesinde barındırmaktadır ve sıklıkla sporcular veya vücut geliştiriciler tarafınca kullanılmaktadır. Bu noktada belirtmek gerekir ki; profesyonel anlamda bir diyetisyenden destek alınmadan kullanılmaları doktorlar tarafından önerilmemektedir.
-SKD (Standart Ketojenik Diyet): Üzerinde en fazla bilimsel anlamda araştırma yapılan diyet türünün ise ‘Standart Ketojenik Diyet’ olduğunu belirtmek gerekmektedir. Standart ketojenik diyet esnasında, orta dereceli miktarlarda karbonhidrat oranları, fazla yağlı diyet ve çok düşük oranda karbonhidrat diyetleri sürdürülmektedir. Diyette, %75 oranında yağ, %20 oranında protein ve %5 oranında karbonhidrat miktarı bulunmaktadır.
– Yüksek Proteinli Ketojenik Diyet: Standart ketojenik diyete benzerliği ile bilinir. Bu diyette, daha fazla protein miktarı vardır. Aynı zamanda diyet içerisinde sıklıkla ( %60) oranında yağ, ( %35 ) oranında protein miktarları bulunurken, ( %5 ) oranında karbonhidrat da bulunur.
Ketojenik Diyet Nasıl Yapılır?
Ketojenik diyet esnasında kaçınılması gereken yiyecek ve içeceklere dikkat edilmesi önerilmektedir. Bu anlamda ketojenik diyet yaparken uzak durulması gereken yiyecekleri şu şekilde sırlamak mümkündür:
- Sınırlı sayılarda tüketilen glisemik indeksinin düşük olduğu meyveler haricinde meyveler
- Pirinç, makarna, tahıl, nişasta gruplar.
- İşlenmiş şeker içeren gıdalar, smoothie, şekerlemeler ve dondurmalar
- Patates, havuç gibi kök sebzeler
- Şekerli, alkollü içecekler ve trans yağlar
Ketojenik diyete uygun olan besinler grupları;
- Genelde ton balıklı yiyecek ve salatalar, keto içecekler vs.
Ketojenik diyet esnasında dikkat edilmesi gereken bir ayrıntı ise;
- Elektrolit dengesizliklerin önüne geçmek için vücuda yeterli miktarlarda Sodyum, Magnezyum ve Potasyum minerallerinin alınmasıdır.